Het is voor mij een grote eer om u aan deze lunch welkom te mogen heten. Veteranen, die hebben bijgedragen aan de bevrijding van Nederland, en nabestaanden die hier ter ere van hun partner, vader of kameraad aanwezig zijn.
Het was deze ochtend een unieke gebeurtenis. De krijgsverrichtingen van de militairen van de Poolse 1ste parachutistenbrigade zijn vandaag, meer dan zestig jaar na dato, op een bijzondere manier door Nederland geëerd. En ook uw toenmalige commandant, generaal-majoor Stanislaw Sosabowski, heeft vandaag postuum het bewijs van eer gekregen dat hem toekomt.

De voorgeschiedenis van de Poolse parabrigade is bijzonder. U werd eigenlijk getraind om op een
geschikt moment boven Pools grondgebied te worden gedropt, om zo bij te dragen aan de bevrijding van het eigen vaderland. Zoals zo vaak in het leven liep het anders. Poolse militairen zetten zich uiteindelijk in voor de bevrijding van ons land en waren bereid daarvoor het hoogste offer te brengen. Daar zijn wij Nederlanders u nog altijd dankbaar voor.

De operatie waar u aan deelnam, Market Garden, was een gedurfde operatie. Het was de grootste luchtlandingsoperatie die de wereld ooit heeft gekend. Met één slag zou een afstand van meer dan 100 kilometer over vijandig gebied worden genomen. Diverse bruggen over de Nederlandse rivieren zouden worden veroverd en de gehele rechteroever van de Rijn zou in het tijdsbestek van enkele dagen in handen van de Geallieerden moeten vallen. Het einde van deze verschrikkelijke oorlog zou
bij het slagen van deze operatie aanzienlijk worden versneld.

In een oorlog moeten soms grote risico´s worden genomen en de uitkomsten zijn vaak onzeker. Zo ook bij operatie Market Garden. De redenen waarom het fout ging zijn alom bekend. Maar hoewel de brug bij Arnhem een brug te ver bleek, was het offer
dat de Poolse en ook Britse militairen brachten zeker niet tevergeefs. Door de dappere strijd die u heeft gevoerd, was het Duitse leger niet in staat om zijn troepen in Nijmegen en Eindhoven op tijd te versterken. Het zuiden van Nederland werd dan ook versneld bevrijd, zodat dit deel van ons land een verschrikkelijke hongerwinter bespaard is gebleven. Een hongerwinter die in het nog bezette deel van Nederland 20.000 burgers het leven zou kosten.

Daarnaast heeft de Poolse brigade ervoor gezorgd dat vele Britse militairen aan Duitse krijgsgevangenschap konden ontsnappen. De evacuatie van deze militairen vanuit Oosterbeek over de Neder-Rijn was een riskante, maar succesvolle missie.

Dames en heren,Tijdens operatie Market Garden gaf de Poolse militair wederom blijk van bijzondere onverzettelijkheid en dapperheid. Al eerder aan het Italiaanse en Franse front hadden Poolse militairen aangetoond wat zij in de strijd tegen de vijand, waard waren. Drieënnegentig (93) Polen verloren tijdens Market Garden hun leven.
Uw moedige optreden heeft ter toe geleid dat onze Koningin uw brigade de Militaire Willemsorde heeft verleend. U mag daar zeer trots op zijn, want de toekenning ervan mag met recht uniek worden genoemd.

Het is namelijk meer dan 50 jaar geleden, dat deze oudste en hoogste Koninklijke onderscheiding voor het laatst is toegekend. Het laatste conflict dat aanleiding gaf tot het uitreiken van de Militaire Willemsorde was de Korea-oorlog. En sinds 1940 hebben slechts 199 mensen deze uit 1815 daterende onderscheiding ontvangen. Het doet mij deugd dat voortaan, naast de 82ste US Airborne Division die de Willemsorde al eerder kreeg, voortaan ook de 6de Poolse Air Assault Brigade die uw traditie bewaart, als buitenlandse eenheid tot deze bijzondere categorie mag behoren.

Naast de Willemsorde is vanmiddag uw toenmalig commandant, generaal Sosabowski, onderscheiden met de Bronzen Leeuw.
Deze onderscheiding, die staat voor daden van dapperheid is in 1962 voor het
laatst verleend. De generaal stond bekend als een veeleisende, maar ook
inspirerende en zorgzame commandant, die door zijn manschappen op handen werd
gedragen. Hij leidde de Poolse brigade in een buitengewoon moeilijke tijd. Zijn
moed en leiderschap zijn een inspiratie voor ons allen. Deze onderscheiding komt
hem dan ook met recht toe.

Naast de onderscheiding voor uw brigade en voor generaal Sosabowski, wil de Nederlandse regering u als veteranen, u als
nabestaanden, een aandenken geven aan deze bijzondere dag. Speciaal daarvoor is een herinneringspenning geslagen, die ik u zo meteen mag aanbieden. Ik hoop dat u met dit aandenken onze erkenning en dankbaarheid ervaart. De herinneringspenning wordt ook uitgereikt aan een aantal personen die zich heeft ingespannen om het eerbetoon van vandaag aan de Poolse brigade en generaal Sosabowksi, te verwezenlijken. Zonder anderen tekort te doen, wil ik twee personen hier vandaag in ons midden aanwezig, noemen: de heer Geertjan Lassche, redacteur van de actualiteitenrubriek Netwerk (Evangelische Omroep), die
indringende uitzendingen heeft gemaakt over de rol van de Poolse brigade en generaal Sosabowski en de Kanselier der Nederlandse Orden, de heer De Kleyn, die het advies heeft opgesteld dat leidde tot de toekenning van de vandaag verleende
onderscheidingen.

Het programma is voor u nog niet afgelopen. Morgen zullen velen van u terugkeren naar het gebied waar u ruim zestig jaar geleden zo hard gevochten heeft. Ik stel mij voor dat dit een emotioneel weerzien zal zijn. Dat vele herinneringen terug zullen keren. Ook nu zult u weer met open armen door de bevolking worden ontvangen. Want één ding is zeker, Nederlanders zullen
nooit vergeten wie hun bevrijders zijn!

Dziekuje!
<< Terug