Feitenrelaas-UK

Feitenrelaas totstandkoming Poolse onderscheiding, mei 2006

Datum Omschrijving
September 1944 De Poolse parachutistenbrigade van generaal Sosabowski neemt deel aan de geallieerde luchtlanding bij Arnhem. Er komen meer dan 100 Poolse soldaten om het leven. Na afloop van de veldslag wordt de Poolse brigade door de Britse legerleiding verweten dat ze niet klaar waren voor het gevecht en niet dapper genoeg waren. Cora Baltussen, dan Rode Kruis-verpleegster, en later voorzitter van het comité Driel-Polen, zal 60 jaar vechten voor erkenning door de Nederlandse overheid van deze Polen
September 1999 Student-journalistiek Geertjan Lassche maakt voor Radio 1 (EO) een documentaire over verpleegster Cora Baltussen en de Poolse veteraan Korob over hun ervaringen in en met de Sosabowski-brigade tijdens de Slag om Arnhem. Tijdens de research laat Cora Baltussen aan de verslaggever weten dat de Polen nog nooit zijn onderscheiden. De radiodocumentaire concentreert zich in die uitzending op de strijd bij Arnhem en Driel. Na afloop maakt Lassche een dossier aan over het verhaal van de Polen. Zijn wens is om ooit een televisiedocumentaire te maken over het genegeerde aandeel van de Polen in de Slag om Arnhem en antwoord te vinden op de vraag waarom de Polen nooit zijn onderscheiden.
Januari 2004 Lassche is werkzaam als onderzoeksjournalist bij de EO bij het actualiteitenprogramma TweeVandaag en later Netwerk. Van de EO krijgt hij toestemming en budget voor het maken van een televisiedocumentaire over de Polen. In de daaropvolgende maanden worden onder andere veteranen, ooggetuigen en oud-bevelhebbers geïnterviewd over de kwestie. Er worden opnames gemaakt in Engeland, Amerika, Polen en Duitsland. Ook vinden er gesprekken plaats met familieleden van de familie van de Poolse generaal Sosabowski. Lassche wordt geholpen door talloze mensen, waaronder Eric van Tilbeurgh (Stichting Wojtek), Andries Hoekstra (Market Garden Foundation), Arno Baltussen (Stichting Driel – Polen) en de heer Barbarski (Sikorski-museum in London).
Juni 2004 De maker krijgt steeds meer signalen dat er ooit gepoogd is de Polen te onderscheiden. Er wordt gezocht in het archief van het ministerie van Defensie, vele malen, maar tevergeefs. Daarentegen wordt het gerucht dat koningin Wilhelmina daadwerkelijk wilde onderscheiden meer en meer aannemelijk. Zomer 2004 wordt uiteindelijk in de archieven van Defensie een document gevonden waarin koningin Wilhelmina haar goedkeuring geeft om een tiental leden van de Sosabowski-brigade te onderscheiden met een koninklijke dapperheidonderscheiding. Ook vindt Netwerk een brief van Cora Baltussen, uit 1961, waarin ze de koningin vraagt of de Polen alsnog onderscheiden kan worden. De koningin stuurt de brief door naar Defensie waar die terzijde wordt geschoven aangezien het een politieke aangelegenheid betreft.
Juli 2004 Lassche probeert via vrienden en de RVD, contact met prins Bernhard te krijgen. De prins laat weten zijn medewerking te willen verlenen aan de documentaire. Hij weet dan nog niet van het bestaan van de brief van Wilhelmina.
September 2004 Netwerk stuurt de documenten naar het ministerie van Defensie, met het verzoek om een interview met minister van Defensie, Henk Kamp. De heer Kamp zegt dat hij niet alsnog zal onderscheiden omdat een ministerieel besluit uit 1952 het hem onmogelijk maakt. In dat besluit staat dat er niet meer onderscheiden kan worden voor daden uit de Tweede Wereldoorlog.
14 september 2004 Opnames op paleis Soestdijk. Voorafgaand aan het interview laat Lassche prins Bernhard de brief van Wilhelmina lezen. De prins kent het document niet maar weet zich onmiddellijk te herinneren dat koningin Wilhelmina dolgraag de Polen had willen onderscheiden. Prins Bernhard doet een oproep aan de Nederlandse regering om de Poolse veteranen en hun commandant postuum te onderscheiden met de hoogste Koninklijke dapperheidsonderscheiding, de Militaire Willemsorde. De wens van prins Bernhard zal bij het publiek bekend worden als zijn “laatste wens”.
14 september 2004 In Netwerk wordt een samenvatting van de documentaire God Bless Montgomery – De vergeten Polen in de Slag om Arnhem uitgezonden. Aansluitend het interview met prins Bernhard. Naast het nieuws dat koningin Wilhelmina in 1946 de Polen al wilde onderscheiden, en dat prins Bernhard het alsnog wil, ook nieuwe feiten over het militaire aandeel van de Polen in de Slag om Arnhem. Na de uitzending volgen kamervragen van Frans Timmermans (PvdA) en Hans van Baalen (VVD) aan de minister van Defensie en premier Jan Peter Balkenende.
16 september 2004 Uitzending Netwerk-documentaire God Bless Montgomery – De vergeten Polen in de Slag om Arnhem. De uitzending leidt tot vele reacties en een digitale handtekeningactie op de site van de Market Garden Foundation.
16 november 2004 Minister Kamp antwoordt op de kamervragen van Van Baalen (VVD) en Timmermans (PvdA) dat hij bij zijn besluit blijft om de Polen niet postuum te onderscheiden omdat een ministerieel besluit het hem onmogelijk maakt. Hij kan dat besluit niet terugdraaien.
25 november 2004 De kamerleden Van Baalen en Timmermans dienen een motie in waarin ze de regering verzoeken om het Kapittel der Militaire Willemsorde alsnog onderzoek te laten doen naar de mogelijkheid om postuum te kunnen onderscheiden.
30 november 1944 Prins Bernhard schrijft nog tweemaal een brief aan Netwerk dat hij bij zijn woorden blijft en hij nog steeds hoopt op een onderscheiding. De laatste brief is geschreven een dag voor zijn overlijden.
1 december 2004 Overlijden Z.K.H. prins Bernhard.
3 december 2004 De motie Van Baalen en Timmermans wordt door de hele kamer aangenomen. Minister Kamp geeft het Kapittel der Militaire Willemsorde opdracht om onderzoek te doen. Netwerk geeft het Kapittel inzage in de documenten, verwijst dat door naar interessante bronnen en vindt voor het Kapittel een geheim en gecodeerd document van Montgomery waarin de Britse bevelhebber zegt dat de Polen slecht gevochten hebben. Deze uitspraak van Montgomery is het belangrijkste bewijs van de Britse vernedering van de Polen geweest.
9 december 2005 De Nederlandse regering maakt bekend, op basis van het Kapttel-onderzoek, dat de Poolse parachutistenbrigade van generaal Sosabowski alsnog onderscheiden wordt met de Militaire Willemsorde. Generaal Sosabowski krijgt postuum de Bronzen Leeuw. Het ministerieel besluit uit 1952 kan omzeild worden door de brief van koninginWilhelmina die Netwerk vond in de archieven van het ministerie van Defensie. De vondst van het document uit 1946 is cruciaal geweest zegt een woordvoerder van Kapittel in de uitzending van het Radio 1 Journaal die dag.
19 april 2006 De RVD kondigt aan dat koningin Beatrix op 31 mei 2006 de Militaire Willemsorde zal uitreiken aan de Poolse parachutistenbrigade. De familie van generaal Sosabowksi zal de Bronzen Leeuw in naam van de overleden Sosabowski in ontvangst nemen.