Stichting Driel-Polen

Toespraak van het hoofd van de Poolse delegatie Christen Democraten in het Europese Parlement Dr. Jacek Saryusz-Wolski
Geachte Mevrouw Burgemeester,
Excellentie,
Geachte Veteranen,
Geachte aanwezigen,
Dierbare inwoners van Driel,

Ik ben, als leider van de Poolse fractie in de EVP/EP en als zoon van een soldaat uit de Tweede Wereldoorlog, vereerd met de uitnodiging vandaag voor de 66e herdenking van de slag bij Arnhem.

Dank u zeer voor uw vriendelijke uitnodiging. Ik ben blij hier te zijn.

Ik ben dankbaar voor de mogelijkheid deel te hebben aan het herstel en de koestering van de nagedachtenis van Generaal Sosabowski en de Poolse soldaten die in West-Europa vochten.

Het in de Tweede Wereldoorlog bezette Polen, heeft in weerwil van eigen inspanningen, loyaal meegevochten in het kader van in Europa opererende Geallieerde legers. Het verenigde en onafhankelijke Europa hoort deze talrijke Poolse opofferingen niet te vergeten. De vrijheid die Europa vandaag geniet is mede de verdienste van Poolse soldaten, die vochten buiten de grenzen van hun bezette vaderland, soldaten die “streden voor Europa, maar stierven voor Polen”.

Ik ben vooral al die veteranen dankbaar, die hebben deelgenomen aan de Operatie Market Garden tijdens de bevrijding van Nederland. Dierbare veteranen, ik ben zeer dankbaar voor jullie houding in de oorlog en ook vereerd, dat ik vandaag deze herdenking met jullie mag meemaken.

Helaas zijn niet alle Polen na de oorlog voldoende voor hun heldendaden geëerd. Onder dezen is Generaal Stanisław Sosabowski, bevelhebber van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade. Norman Davies heeft zonder omwegen de generaal zondeboek genoemd van de Britse generaal Montgomery, die naar schuldigen zocht voor de nederlaag bij de operatie Market Garden in 1944.

Geachte aanwezigen,
Ik zou een fragment willen aanhalen van de memoires van Generaal Sosabowski, dat de verbetenheid en slagkracht van de Polen weergeeft “In moeilijke tijden wordt de wil tot handelen gehard. Het waardevolst is de verworvenheid, verkregen door inspanning en beproeving. Onze weg is de arbeid, waar wij inspanning in gelegd hebben, niet alleen van ons lichaam, maar ook van onze geest, de wil om dat te bouwen, waar we in geloven en wat het leven waard is.”

De geest van handelen en strijden van generaal Sosabowski en zijn soldaten dient overgedragen te worden op volgende generaties van Polen- Europeanen. Jullie voorbeeld, waarde veteranen, voorbeeld van patriottisme in de tweede Wereldoorlog dient omgesmeed te worden tot hedendaags patriottisme, tot het vormen van de houding van jongeren, hun uiting van trouw en dienstbaarheid.

De Poolse generaal heeft voor zijn inspanningen voor de vrijheid van Europa na de oorlog geen middelen van levensonderhoud ontvangen, hij kreeg zelfs geen militair pensioen. Hij werkte jaren in een magazijn. Het lot van Sosabowski wordt uitstekend weergegeven door de titel van zijn memoires over Londen: „De weg leidde door braakland”.

Daarom ook ben ik verheugd door de gebeurtenissen, die geleid hebben tot eerherstel voor de Poolse soldaten: – de enorme liefde voor de Poolse zaak van Cora Baltussen, zonder haar zouden wij hier vandaag zeker niet gestaan hebben, – het optreden van de Stichting Driel-Polen, die de herinnering aan de Generaal en zijn Brigade hooghoudt.

Het is ook ontroerend, dat het geen regeringen of politici zijn, maar gewone Nederlandse burgers, inwoners van Driel, die voorvechters waren en zijn van eerherstel van de Generaal. Dank daarvoor.

Uitermate ben ik de Nederlanders dankbaar, die vanaf het begin de Poolse soldaten op waarde wisten te schatten. In de ramen van Nederlandse huizen zag je een paar dagen na de slag de leus “Thank you Poland”. Nederlanders hebben de Generaal en zijn Brigade een hoge militaire onderscheiding gegeven. In Nederland bevindt zich een van de rijkste verzamelingen van documenten en herinneringen aan de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade, zo zorgzaam verzameld door Eric van Tilbeurgh.

In onze Pools-Nederlandse relaties hebben we al veel belangrijke momenten beleefd. Het al genoemde eerbetoon aan de Poolse Brigade en haar bevelhebber met militaire onderscheidingen; de aanwezigheid van de Poolse premier Donald Tusk en de Nederlandse premier Jan Peter Balkenende tijdens de herdenking vorig jaar; een schitterende documentaire van de Poolse Joanna Pieciukiewicz “De Eer van de Generaal”, die ik in mei heb vertoond in het Europees Parlement. Laat dat niet het einde zijn van onze gezamenlijke acties.

Ik spreek de hoop uit, dat de Brigade van Generaal Sosabowski, die de geschiedenis van ons beider landen heeft verbonden, in de herinnering voort zal leven van Polen, Nederlanders, maar ook de rest van Europa.