Staatssecretaris Buitenlandse Zaken van Polen, Prof. Janusz Cisek
Geachte Mevrouw de Burgemeester,
Exelenties,
Geachte veteranen,
Dierbare familieleden van generaal Sosabowski en Cora Baltussen,
Geachte Dames en Heren,
68 jaar geleden vond hier in de omgeving van Arnhem de grootste luchtlandingsoperatie uit de Tweede Wereldoorlog plaats onder de naam Market Garden. Meer dan 40.000 Amerikaanse, Britse en Poolse parachutisten waren daarbij betrokken. Als ieder jaar komen wij hier in Driel bijeen om deze belangrijke gebeurtenis te herdenken en eer te betuigen aan zowel de omgekomen als nog levende helden van de slag bij Arnhem. Maar de herdenking dit jaar is uitzonderlijk, aangezien de Poolse senaat september 2012 heeft uitgeroepen tot maand van Generaal Sosabowski in verband met het feit dat de generaal in 2012 120 jaar geleden is geboren. Dat is ook een van de redenen dat ik besloten heb aan de herdenking van dit jaar deel te nemen.
Geachte veteranen,
De 1e Onafhankelijke Luchtlandingbrigade heeft haar zo moeilijke en schier onuitvoerbare taak bij Arnhem vervuld. Hoewel operatie Market Garden niet slaagde, is de Brigade van Generaal Sosabowski ongeslagen gebleven. Veel soldaten van de brigade zijn gesneuveld ruim 20%. Maar de strijdvaardigheid van de rijen van de brigade is niet gebroken. Generaal Sosabowski betoonde zich een uitnemend bevelhebber, in staat zijn soldaten te mobiliseren. De troepen van de brigade onderscheidden zich met de hoogste eigenschappen van een goed soldaat: discipline, moed en opofferingsgezindheid. De brigade is de geschiedenis ingegaan als de Eerste Poolse luchtlandingeenheid die actief heeft gevochten. Ere aan jullie voor jullie ongeëvenaarde moed, patriottisme en vastberadenheid. Jullie namen deel aan een moordende strijd, zodat wij in vrede en democratie kunnen leven.
Jullie strijdbaarheid en moed van 68 jaar geleden, zijn het beste voorbeeld en inspiratie om alles te doen om vrede en veiligheid in Europa en de hele wereld te bewaren. Laat ons niet vergeten, dat de EU, waar Polen slechts een paar jaar geleden tot is toegetreden, geboren is uit de bittere historische les, die de Tweede Wereldoorlog was. De EU is een uitzonderlijk project, dat ons en komende generaties Europeanen vrede en voorspoed biedt. De Unie is ons gemeenschappelijk huis, dat we soms zelfs moeten hoeden door het gemeenschappelijk goed boven het goed van onderscheiden staten te stellen.
Geachte Nederlandse vrienden,
Ik wil mijn oprechte dank uitspreken voor de instandhouding van herinnering en dankbaarheid. Ik ben in het bijzonder de bewoners van Driel en andere Nederlandse steden dankbaar, waar Polen gestreden hebben, ik ben het hele Nederlandse volk dankbaar. Bijzondere erkentelijkheid richt ik tot Cora Baltussen, oprichtster van de Stichting Driel-Polen en haar familie en al diegenen, die de herinnering aan de soldaten van Generaal Sosabowski in Nederland hooghouden. Vele malen is hier het woord dankbaarheid gevallen. Dat woord lijkt de sleutel te zijn tot het begrijpen van de jaarlijkse herdenking van de slag bij Arnhem. Laat ik een door mij geliefd Frans spreekwoord aanhalen: „dankbaarheid is in het hart gegrifte herinnering”.
Gisteren heeft de Ambassadeur van Polen, dr. Jan Borkowski, uit naam van de President van Polen, alle leden van het Kapittel van de Willemsorde uit 2006 onderscheiden. Zij zijn onderscheiden voor hun inspanningen om de 1e Onafhankelijke Luchtlandingbrigade de Militaire Willemsorde toe te kennen. Zij hebben ook bijgedragen tot de postume toekenning van de Bronzen Leeuw aan generaal Sosabowski.
Het hele proces van onderscheiding van de Poolse soldaten duurde enorm lang door historische verwikkelingen. Maar het is tot een goed einde gekomen, omdat de herinnering niet alleen in de geest maar ook in het hart jullie Nederlanders tot aandelen heeft aangezet. Jullie bleven niet zwijgen en werkeloos toezien, zolang Generaal Sosabowski en zijn mannen niet de eer hadden gekregen die hen toekwam. Door gedegen onderzoek is de moed en strijdlust van de Poolse soldaten en hun bevelhebber boven alle twijfel verheven, wat voor de toenmalige oversten van Generaal Sosabowski niet duidelijk was.
Geachte Dames en Heren
Het is in de aard der dingen, dat herinneringen mettertijd vervagen. Ons past dankbaarheid jegens al degenen, die de herinnering levend willen houden. „Dankbaarheid is in het hart gegrifte herinnering”. Dankbaarheid laat ons het verleden begrijpen, brengt vandaag vrede en geeft perspectief voor de toekomst. Laat ons in de geschiedenis afdalen en diegenen herdenken, die ons de kans gegeven hebben in vrede en voorspoed te leven.
Ik wil nogmaals iedereen bedanken, die betrokken is bij de organisatie dit jaar van de plechtigheden, die – zoals altijd – de harten en geesten van alle aanwezigen beroerd hebben.
Dank u voor uw aandacht.