Burgemeester, dhr. A.S.F. van Asseldonk
‘Bring my love to my country, bring my love to Poland’
Dat waren de laatste woorden van een stervende soldaat van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade in september 1944. Zijn woorden waren gericht aan Cora Baltussen.
Woorden die ik als burgemeester van de gemeente Overbetuwe onlangs voor de eerste keer hoorde. Slechts een enkele zin met een paar woorden, maar wel woorden die je in die context tot in je ziel raken. Woorden van liefde. Liefde voor het land waar hij was geboren en opgegroeid., Een land dat hij in 1939 bezet zag worden door de Duitsers. Woorden voor hen die hij lief had, die hij moest achterlaten en die hij nooit meer terug zou zien. Maar ook velen van zijn kameraden die de Tweede Wereldoorlog overleefden zouden hun vaderland, hun familie en hun geliefden niet meer zien.
In 1941 werd de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade opgericht. Getraind in Schotland om samen met het Poolse verzetsleger de strijd aan te gaan met de Duitse bezetter van hun zo geliefde Polen. Toen in augustus 1944 de opstand in Warschau uitbrak was er de hoop van een snelle inzet in het vaderland. Maar die hoop vervloog al snel. Er kwam geen dropping en inzet in Warschau maar in het Nederlandse plaatsje Driel nabij Arnhem. De 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade en dus ook de soldaat van die woorden kreeg de opdracht om hier in Driel te landen, de Rijn over te steken en de in Oosterbeek omsingelde Britse 1e Airborne Divisie te versterken. De dropping van deze Poolse soldaten vond plaats op 21 september 1944. Vandaag precies 69 jaar geleden.
Voor deze soldaten was er dus geen terugkeer naar Polen. Ook niet na de capitulatie van Nazi-Duitsland in mei 1945. De 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade maar zonder onze onbekende soldaat vertrok naar Duitsland als onderdeel van de bezettingsmacht om vervolgens in 1947 te worden ontbonden. Maar zelfs hierna keerden de meesten niet terug. Dit ondanks de verzekering van de Britse regering dat de soldaten veilig naar hun bevrijdde vaderland konden terugkeren. Velen, waaronder Generaal-Majoor Sosabowski, kozen er voor om een nieuw bestaan op te bouwen in Nederland, België, Engeland, Amerika of Canada. Om daarna niet meer of pas na vele jaren weer terug te keren naar hun geliefde Polen, waarvan zij zo lang waren gescheiden.
De eerder genoemde stervende soldaat en zijn kameraden van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade streden hier 69 jaar geleden tegen de bezetter om ons de vrijheid terug te geven. Misschien zelfs wel met de vraag of zij ooit zelf hun vaderland bevrijd terug zouden zien. Een vraag die enkel beantwoord kan worden door de soldaten van de brigade van wie er vandaag acht in ons midden zijn.
Aan hen en aan alle Poolse deelnemers aan deze herdenking zou ik willen zeggen met een verwijzing naar de laatste woorden van de stervende Poolse soldaat ‘Bring our love to your country, bring our love to Poland’ want wij zijn u eeuwig dankbaar voor de vrijheid die u ons hebt teruggegeven.