Toespraak burgemeester, mevr. E. Tuijnman
Excellenties, beste Veteranen, Dames en Heren,
Een Joods gezegde luidt:
Vergeten is verbanning
Herdenken is bevrijding.
Vergeten is verbanning.
Waarom verbanden zovelen de mannen van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade van Generaal Sosabowski na hun moedige strijd hier in Driel?
Politieke redenen.
Terwijl de bevolking van Driel met eigen ogen had gezien wat de inzet van de Polen was geweest in het haast onmogelijk gevecht rond de bevrijding van Arnhem.
Diezelfde bevolking die een jaar na onze bevrijding een monument oprichtte hier op het plein dat kort daarop omgedoopt werd in “Sosabowskiplein”.
En ieder jaar “hun”Polen herdacht. Dit jaar voor de 65ste keer.
Omdat men wist, had gezien en nimmer getwijfeld had.
Waarom bleven de autoriteiten – nationaal en internationaal – ontkennen wat hier gebeurd was, daarmee groot onrecht doend aan wat er zich hier werkelijk had afgespeeld in die septemberdagen van 1944?
De inwoners van Driel begrepen dat niet.
En hoe vertel je dat aan je kinderen en kleinkinderen, als het gaat om recht en onrecht.
Wij willen dat onze jeugd het verhaal kent.
Niet om terug te zien in woede, maar recht te doen aan die veelal jonge mannen die hier hun leven verloren voor onze vrijheid.
Om ook als jong mens mede de verantwoordelijkheid te willen dragen, te werken aan vrijheid en democratie.
Omdat dat helaas geen vanzelfsprekendheid is.
Toen in 2006 onze Koningin Generaal Sosabowski en zijn manschappen in hun eer herstelde door toekenning van de hoogste militaire onderscheiding, was ik droevig en blij tegelijk. Droevig omdat dat zo laat gebeurde, blij omdat de Polen eindelijk toekwam waarop zij recht hadden. Erkenning voor hun inzet.
Verheugd ook met de support van de Britse veteranen, getuige hier het monument van de Generaal. Want ook zij wisten, wat de inzet van de Polen was geweest.
“Wij gedenken”, en ik citeer de woorden van de Minister President van Polen, de heer Tusk die hij op 1 september in Gdansk uitsprak, ”Wij gedenken omdat wij maar al te goed weten dat degene die vergeet, of de geschiedenis vervalst en de macht heeft of de macht zal aanvaarden, opnieuw ongeluk zal brengen. Net als zeventig jaar geleden”. Einde citaat.
Het erkennen maakt het herdenken lichter, zelfs met het verdriet om verloren levens, dat op een dag als vandaag in onze harten leeft.
Het geeft de mogelijkheid naar de toekomst te kijken en samen te blijven werken aan ons hoogste goed: het leven in vrijheid.
Het geeft bevrijding.