Toespraak van de Burgemeester van de gemeente Overbetuwe
Mevrouw Patricia Hoytink-Roubos
tijdens de 75e Herdenking van de bijdrage van de 1ste Poolse Onafhankelijke
Parachutistenbrigade aan Operatie Market Garden
Driel, 21 september 2019
Your royal highness,
Your Excellencies,
Dear veterans,
Mr. Cisek, Mr. Kubinski and Mr. Staszkiewicz,
It’s so special to look into your eyes today…
…and to realize that with those same eyes…
…you’ve seen the misery of the Second World War…
…75 years ago.
Your presence here means so much to us.
We are deeply grateful to you!
It’s your story we commemorate today.
Please allow me to continue in Dutch.
Dames en heren,
Toen korporaal Staszkiewicz op 21 september 1994 boven ons land vloog…
…zag hij onder zich de tekenen van harde gevechten.
Brandende gebouwen, granaattrechters…
…en rook die opsteeg van brandende legervoertuigen op Hells Highway.
Operatie Market Garden was immers al vier dagen aan de gang…
…en in die dagen had hij zich…
…samen met zijn kameraden van de 1e Onafhankelijke Poolse Parachutistenbrigade…
…zitten verbijten tot het moment dat ze ingezet zouden worden…
…in de strijd tegen de vijand.
Vastberaden, maar zeer nerveus, wachtte hij tot het groene lampje ging branden en mocht springen.
Tegen het einde van de middag was het zover.
Zich verzettend tegen de luchtstroom, stapte korporaal Staszkiewicz in het niets.
“We vielen als ‘rijpe herfstappelen’ naar beneden”…
…zo omschreef één van zijn collega’s het heel treffend.
Korporaal Staszkiewicz kwam vlakbij een boomgaard terecht…
…aan de rand van Driel…
…en hij herinnert zich nog goed…
…dat hij vanwege de zenuwen zoveel dorst had gekregen…
…en daarom een appel plukte in die boomgaard.
Op dat moment beloofde hij zichzelf om die appel later te vergoeden…
…maar daar is het nooit van gekomen.
Meneer Staszkiewicz, die appel mag u houden hoor… ?
Sommigen van u hebben de komst van de Poolse militairen als inwoner van Driel meegemaakt.
Bijvoorbeeld Joke Gerritsen-Martens.
Zij is hier ook aanwezig.
Joke was 13 jaar oud in september 1944 en woonde aan de Leedjes, vlakbij het landingsgebied van de Polen.
Samen met twee buren hadden zij een schuilkelder gegraven.
Een groot en diep gat, met kleden op de vloer en een houten plafond.
Toen de Poolse parachutisten naar beneden kwamen…
…hadden ze al drie dagen lang met tien mensen in die schuilkelder gezeten.
Die avond op 21 september stond opeens Cora Baltussen bij de ingang.
Samen met enkele Poolse militairen.
Het staat Joke nog altijd heel helder op het netvlies.
Cora vroeg of haar vader de Poolse parachutisten de weg wilde wijzen naar het Drielse veer.
In tegenstelling tot haar vader, kende Joke geen angst, pakte de hand van haar vader en ging mee.
Door een droge sloot, richting de dijk.
Uiteindelijk bleek dat de veerpont weg was…
…en slechts enkele militairen wisten de overkant van de Neder-Rijn te bereiken
Toch is de waarde van de Poolse inzet niet te onderschatten.
De komst van de Polen was een geweldige morele opsteker voor de ingesloten para’s.
Bovendien vormden zij vier dagen lang hier in Driel, een bruggenhoofd, waardoor vele geallieerden over de Neder-Rijn geëvacueerd konden worden.
Zonder hun standvastige optreden waren zij verloren geweest.
Dames en heren,
75 jaar later inspireren de verhalen van deze Poolse veteranen nog altijd.
Deze personen maken ons trots.
Geven ons hoop.
Herinneren ons aan het belang van oude idealen als moed, trouw, opoffering en eensgezindheid.
Stimuleren ons om die oude idealen steeds weer in een nieuw jasje te steken.
Om te werken aan een samenleving waarin we naar elkaar omkijken, met elkaar samenwerken en waarin iedereen erbij mag horen.
Dat zijn de waarden waar zij voor gevochten hebben.
Dankzij hun inzet plukken wij al 75 jaar de vruchten van de vrijheid.
Vele militairen gaven daarvoor hun leven.
Meneer Staszkiewicz komt al dertig jaar naar Nederland om hen te eren.
Logeert hier in Driel bij de familie Kaihatu.
Bezoekt in Oosterbeek de graven van zijn gesneuvelde kameraden.
En iedere keer weer komen dan weer de emoties naar boven.
Hij vergeet ze niet.
En op onze beurt vergeten wij hen ook niet.
Veteranen,
Onze dank is groot!
Dziękuję bardzo!