Wystąpienie Ambasador Margarety Kassangana, Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Niderlandów, podczas uroczystości ponownego poświęcenia nagrobka plutonowego Edwarda Morchonowicza, dnia 15 września 2023 r., Cmentarz Wojenny Airborne, Oosterbeek

Szanowni Państwo, Drodzy Goście, Przyjaciele,

Pragnę gorąco podziękować Państwu za obecność podczas dzisiejszej uroczystości przywrócenia imienia i nazwiska na nagrobku polskiego żołnierza, plutonowego Edwarda Morchonowicza, na którym do niedawna znajdował się napis: „Nieznany Polski Żołnierz”. Teraz, dzięki panu Mateuszowi Mrozowi i jego pasji badawczej, udało się ustalić, kto spoczywa w tym grobie.

Plutonowy Edward Morchonowicz był żołnierzem 1. Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej, który zginął 23 września 1944 roku podczas Operacji Market Garden. On i jego koledzy, pod inspirującym dowództwem gen. Stanisława Sosabowskiego, stworzyli silną i profesjonalną jednostkę wojskową, której cel był jeden: wyzwolenie Polski. Jednak wielu z nich zakończyło swój szlak bojowy tutaj, na holenderskiej ziemi, 1600 kilometrów od Warszawy, walcząc „za wolność waszą i naszą”.

79 lat temu plutonowy Edward Morchonowicz położył podwaliny pod wolność, którą możemy się dzisiaj cieszyć. Wraz z innymi żołnierzami alianckimi zapłacił za to najwyższą cenę. Naoczny świadek powiedział – cytuję: „Walczyli, aż nie było już o co walczyć, a potem alczyli dalej”. Nigdy nie możemy zapomnieć o ich ofierze!

Pamiętamy, jak Edward Morchonowicz odpowiedział na wezwanie swojego narodu. Służył z honorem i oddał swoje życie w służbie innym.

Odsłaniając i ponownie poświęcając ten nagrobek, nie tylko zapewniamy, że kolejny polski żołnierz odzyskał imię, a jego ofiara nie została zapomniana, ale symbolicznie oddajemy cześć wszystkim nieznanym żołnierzom  pochowanych na cmentarzach rozsianych w całej Europie.

Obecne tragiczne wydarzenia w Europie, gdy ponownie kolejne państwo dokonało agresji wobec swojego sąsiada, stanowią dla nas przypomnienie,
że nasza wolność wcale nie jest czymś oczywistym.

Nasza wdzięczność dla plutonowego Edwarda Morchonowicza i jego towarzyszy jest bezgraniczna!

Pokój wolność i wolność – musimy je podtrzymywać i promować każdego dnia, gdyż wszystkie groby na tym cmentarzu stanowią milczące świadectwo ofiary tysięcy żołnierzy, którzy ofiarowali swoje życie, walcząc za naszą wolność.
Nie wolno nam zapominać, że także współcześnie, niemal na naszych oczach nadal wielu dzielnych żołnierzy toczy bój o wolność swoich krajów.

Dziękuję bardzo za Państwa uwagę!