Stichting Driel-Polen

Toespraak van de burgemeester van Overbetuwe Drs. A.S.F. van Asseldonk
tijdens de herdenking van de bijdrage van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade aan Operatie Market Garden, 73 jaar geleden
Driel, 16 september 2017

Dear veterans,
your excellencies,
ladies and gentlemen
On behalf of the city of Overbetuwe a warm welcome to you all.
It is an honour and a privilege to have you here for this commemoration in Driel, Overbetuwe.
Please allow me to continue in Dutch.

“Geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars” is een uitspraak die wordt toegeschreven aan de grote Britse staatsman Winston Churchill. Hij bedoelde daarmee dat zij die het voor het zeggen hebben, zij die de media beheersen, uiteindelijk bepalen welke verhalen over de geschiedenis worden verteld.

Afwijkende en kritische geluiden die deze waarheid in een ander daglicht stellen, verdwijnen naar de achtergrond of worden helemaal vergeten. Fictie en werkelijkheid lopen dan door elkaar heen en wat moet je dan als burger nog geloven? Meestal wordt dat wat de heersende macht als de waarheid brengt, ook als de waarheid gezien en verder verteld. Dat komt in de geschiedenisboeken en wordt aan nieuwe generaties meegegeven.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog sprak men, als het hierover ging, vaak over propaganda die bedoeld was om de publieke opinie te beïnvloeden. Tegenwoordig, in een andere vorm, in een andere context en in een andere tijd zou je kunnen spreken van gekleurde berichtgeving en fake-news. Vrijwel dagelijks lezen en horen we hierover via de media en in het bijzonder via de social media.

Helaas komen dit soort geluiden tegenwoordig ook in toenemende mate van autoriteiten waarvan je dit soort taalgebruik en deze wijze van communiceren niet zou verwachten. Maar ja, als het op Twitter of Facebook staat is het voor veel gebruikers de waarheid. Daar hebben we al merkwaardige voorbeelden van gezien.

Wat mij daarbij vaak opvalt, en in toenemende mate ook zorgen baart, is dat de zender van een dergelijke boodschap niet altijd overziet wat de gevolgen op korte maar ook op langere termijn zijn van deze gekleurde berichtgeving, deze eigen interpretatie van informatie of een situatie, of misschien zelfs van deze bewuste verkeerde voorstelling van zaken.

Ook de Polen van Driel hebben de gevolgen hiervan aan den lijve ondervonden. De 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade met zijn bevelhebber Generaal-Majoor Stanisłlaw Sosabowski kreeg in 1944 ten onrechte de schuld van het mislukken van de Slag om Arnhem. Door het toenmalige Britse Opperbevel werd het beeld geschapen alsof de Poolse militairen slecht zouden hebben gevochten. Zij zouden niet ver genoeg gegaan zijn bij het te hulp schieten van de 1e Britse Airborne Divisie in Oosterbeek.

Door dit beeld, dat breed werd verspreid tot in de top van de geallieerde strijdkrachten, werden de offers genegeerd die de Polen hier hebben gebracht en die wij vandaag hier in Driel gedenken.
Generaal-Majoor Sosabowski was geliefd bij zijn militairen, de meeste kende hij persoonlijk.

Tegelijkertijd was hij niet populair bij zijn superieuren vanwege zijn kritische houding over het welslagen van operatie Market Garden en vanwege zijn niet altijd diplomatieke optreden richting zijn superieuren. In december 1944 werd hij ontheven uit zijn functie omdat hij te lastig zou zijn om mee samen te werken. Sosabowski verliet 3 jaar later het leger waarna hij tot kort voor zijn dood op 25 september 1967, nu bijna 50 jaar geleden, werkte als fabrieksarbeider in Engeland.

Een gedesillusioneerd en verslagen man. Iemand die kapot gemaakt was door onjuiste beweringen, door verkeerde voorstellingen van zaken, door geschiedvervalsing?? Door fake-news dus?
Ondanks de beeldvorming die was ontstaan over de brigade had de Drielse bevolking vanaf de eerste dag de Poolse militairen in haar hart gesloten. Jarenlang is er vanuit Driel hardnekkig gestreden voor eerherstel voor de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade en voor de generaal.

Ieder jaar weer waren de Poolse militairen, tot op de dag van vandaag, graag geziene gasten bij deze herdenking. In zijn memoires schrijft generaal Sosabowski hierover het volgende: “Als de plaatselijke bevolking na al die jaren minder belangstelling had gekregen voor ons en onze herdenkingsplechtigheden, zou mij dat niet hebben verbaasd. We worden nog altijd even enthousiast welkom geheten. De herinneringen zijn niet verflauwd en de dankbaarheid is even groot gebleven.” Einde citaat.

Deze dankbaarheid is inderdaad gebleven, evenals de vastberadenheid van de Drielse bevolking om te komen tot eerherstel. Deze kreeg pas eind 2005 gehoor. Maar liefst 61 jaar heeft de verkeerde beeldvorming die bewust of onbewust opgeroepen is in 1944 standgehouden.

Dames en heren,
“Geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars”, en juist die wetenschap verplicht ons ertoe geen genoegen te nemen met onwaarheden of halve waarheden. Of met nep nieuws.
De Drielse bevolking nam daar ook geen genoegen mee. Zij bleven zoeken naar de waarheid en brachten die onder de aandacht van gezagsdragers. De waarheid heeft gezegevierd.
Zij hebben daarmee ons een belangrijke les geleerd die tot op de dag van vandaag actueel is: vraag door en oordeel zelf. Neem geen genoegen met propaganda of met fake-news. Blijf zelf denken en laat je niet intimideren. Dat was toen zo en dat is nu ook nog zo!