Drodzy Weterani, Wdowy po Weteranach oraz Przyjaciele naszej fundacji,

rok 2022 rozpoczął się w Holandii od lockdownu spowodowanego koronawirusem. Choć w chwili pisania tego biuletynu wirus jest nadal obecny, możemy na szczęście kontynuować nasze normalne życie i nie jesteśmy już uwięzieni w domu.
Niestety Europą wstrząsnęła w tym roku kolejna katastrofa: wybuch wojny w Ukrainie 24 lutego 2022 roku. To okropne, że wojna ta wciąż trwa i powoduje tak wiele ludzkiego cierpienia. Z tego względu tegoroczne obchody miały inny charakter, a to, że w Holandii możemy się cieszyć wolnością, nabrało dla nas jeszcze większego znaczenia. Wrześniowe uroczystości odbyły się szczęśliwie tak, jak przed pandemią: z udziałem gości z kraju i zagranicy. Z radością powitaliśmy również na nich innych zainteresowanych.

W minionym roku podjęliśmy wiele różnych działań. W niniejszym biuletynie znajdą Państwo podsumowanie tego, czym się zajmowaliśmy lub w co byliśmy zaangażowani.

Musical Cora Baltussen – Bring my love to Poland.
W czwartek 21 kwietnia zarząd fundacji wraz z delegacją Ambasady RP gościł w Herveld na premierze musicalu Bring my love to Poland. To muzyczny hołd złożony trzem autentycznym postaciom wojennej historii Driel w imponującym wykonaniu grupy Stichting Music z Herveld.

W spektaklu śledziliśmy historię dwóch polskich braci, z których jeden tuż przed śmiercią wypowiada w ramionach Cory Baltussen historyczne słowa „Bring my love to Poland” [Zanieś wyraz mojej miłości Polsce]. Widzieliśmy, jak Driel ponosi koszty walk prowadzonych przez Niemców z aliantami i podnosi się, by wesprzeć „swoich Polaków”, obwinionych za niepowodzenie operacji Market Garden. Mała wioska Driel okazała się wielka swoimi czynami i doprowadziła w grudniu 2005 roku do ostatecznej rehabilitacji generała Stanisława Sosabowskiego i jego żołnierzy. Musical wywarł na nas wszystkich duże wrażenie.

W sobotę 14 maja obchodziliśmy 130. urodziny generała Stanisława Sosabowskiego.
Urodzony 8 maja 1892 roku w Stanisławowie (obecnie Ukraina) generał był dowódcą 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

We wrześniu 1944 roku zawiódł swoich spadochroniarzy do Driel, gdzie ich wsparcie było kluczowe dla oddziałów na północnym brzegu Renu.

Uczciliśmy jego urodziny, składając wieniec pod jego popiersiem. Pan Piotr Samerek z Ambasady RP i pan Wijnte Hola, radny gminy Overbetuwe, wygłosili z tej okazji przemowę. Nie tylko generał Sosabowski, ale także generał Anders i generał Maczek urodzili się w 1892 roku. Wszyscy to bohaterowie i dowódcy polskich jednostek, które walczyły o wyzwolenie Europy Zachodniej podczas II wojny światowej. Po złożeniu wieńców pod popiersiem generała uczniowie i inni obecni podążyli śladami 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, przemierzając nowo ukończoną trasę spacerową „Polacy z Driel”. Ta sześciokilometrowa trasa prowadzi do najważniejszych miejsc historycznych w Driel.

Po uroczystości przy popiersiu generała Sosabowskiego przewodniczący fundacji Arno Baltussen opowiedział w Centrum Informacyjnym o trzech zrealizowanych projektach, na które w 2018 roku przyznano dotacje w ramach projektu Gelderland Herdenkt. Zaliczają się do nich:

– Restauracja witraża ofiarowanego w 1947 roku przez członków 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej ówczesnej tymczasowej szkole dla chłopców;

– Prezentacja na temat wkładu polskich jednostek w wyzwolenie Holandii, przedstawiona na banerach, które do października będą stały w sąsiedztwie pomnika na Polenplein/Placu Polskim w Driel;

– „Beeldschermen ooggetuigenverslagen” [Ekrany ze świadectwami świadków] – projekt zainaugurowany 14 maja przez radnego Wijnte Hola z gminy Overbetuwe i Piotra Samerka z Ambasady RP. Naciśnięciem guzika włączyli oni pierwszy ekran. Wśród licznie zgromadzonych gości były obecne pani Braakman (92) i pani Gerritsen-Martens (93), które opowiadały o swoich przeżyciach podczas walk w Driel w 1944 roku. Wywiad, którego udzieliły, można było po raz pierwszy oglądać na ekranie. Zwiedzający mogli też obejrzeć rozmowy z weteranami 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

Dzięki możliwości wybrania odpowiedniego języka z menu, wywiady są dostępne w języku polskim, angielskim i niderlandzkim.

Film promocyjny o polskich śladach w Driel
W kwietniu we współpracy z polską ambasadą powstał krótki, sześciominutowy film dokumentalny Poolse sporen in Driel [Polskie ślady w Driel], który wyjaśnia, dlaczego nasza miejscowość na zawsze będzie związana z Polską. Członkowie zarządu naszej fundacji oraz przedstawiciel lokalnego klubu piłkarskiego opowiadają historię Polaków z Driel przed kamerą ustawioną w Centrum Informacyjnym.

Tutaj mogą Państwo sami zapoznać się z rezultatem: https://bit.ly/3WAjrjz

Po okresie pandemii Centrum Informacyjne (IC) ponownie odwiedziło wiele osób
Od maja liczba odwiedzających Centrum Informacyjne znowu wzrosła. Zwiedzający z różnych krajów pozostawili swoje komentarze w księdze gości.

Na początku czerwca szef policji w Hadze Paul van Musscher wraz z Komendantem Wojewódzkim Policji w Krakowie Michałem Ledzionem odwiedzili Centrum Informacyjne i złożyli wieniec pod pomnikiem.

27 czerwca na zaproszenie attaché obrony Dariusza Poczekalewicza z Ambasady RP wizytę w Centrum Informacyjnym złożyli attaché obrony piętnastu krajów NATO. Podczas tej wizyty fundacja przedstawiła krótką prezentację. Następnie wszyscy uczestnicy przeszli trasę marszu pamięci „Polentocht”.

Mecz piłki nożnej polskiej 6. Brygady z I drużyną RKSV Driel dnia 14 września
Na środę 14 września zaplanowano wyjątkowy mecz w klubie RKSV Driel. W ramach obchodów Operacji Market Garden I drużyna RKSV Driel zagrała z delegacją polskiej brygady. Mecz ten miał się odbyć w 2020 roku z okazji jubileuszu RKSV Driel, został jednak przełożony z powodu pandemii. W tym roku nareszcie został rozegrany. RKSV Driel okazał się zdecydowanie zbyt silnym przeciwnikiem dla żołnierskiej drużyny. Wynik 8:3 dla RKSV Driel.

Inicjatywa tak się spodobała, że w przyszłym roku ponownie zamierzamy spotkać się na boisku piłkarskim.

Polski koncert Promyków 15 września 2022 roku
W czwartkowy wieczór 15 września grupa muzyczna Promyki Krakowa wystąpiła z koncertem w kościele katolickim w Driel w ramach serii koncertów „Blije Kerk”.

Pod batutą Romy Krzemień Promyki zaprezentowały około dwustu słuchaczom krzepiącą muzykę: klasyczne utwory, polki i mazurki, a także podniosłe i żwawe pieśni żołnierskie, które polscy spadochroniarze też z pewnością znali.

Na skutek problemów spowodowanych koronawirusem zespół Promyki wystąpił w mniejszym niż zwykle składzie.
Zespół wzbogacił się o dwóch szczególnych solistów: gitarzystę Kornela Klamuta, który zagrał Elegię Johanna Kaspara Mertza, i wirtuoza Marcina Bolisęgę, który wykonał na akordeonie fugę Bacha i polkę Satellite Austiera.

Dźwięki utworu The Sosabowski’s Men Joopa van Dijka przywołały u wielu słuchaczy obraz brygady spadochronowej i jej generała, Stanisława Sosabowskiego. Na koniec wszyscy razem zaśpiewali piosenkę związaną z Market Garden A Bridge to the Future, co tylko podkreśliło ciepłą atmosferę koncertu. Koncert można obejrzeć pod linkiem: https://bit.ly/3BSEDJO

Uroczystości wspomnieniowe w sobotę 17 września 2022 roku
W sobotę 17 września odbyły się coroczne obchody upamiętniające udział Polaków w operacji Market Garden, tym razem już na szczęście w dawnej formie: obecni byli na nich goście z kraju i zagranicy. Mimo to było inaczej niż zwykle: brakowało większej liczby kombatantów. Weterani, którzy jeszcze żyją, są w tak podeszłym wielu, że nie mogą podjąć długiej podróży do Driel. Jako zarząd zastanawiamy się nad nową formą upamiętniania, w którą zaangażuje się większa liczba dzieci i wnuków weteranów.

Uroczystości można nadal oglądać na YouTube: https://bit.ly/3WCuZ5M

Po uroczystościach odbył się Polski Piknik na skwerze obok kościoła katolickiego. 6 Brygada, Ambasada RP i Gmina Overbetuwe poczęstowały uczestników zupą i napojami, rozdawały też cebulki tulipanów.

Mistrzostwa Świata w siatkówce kobiet
Gmina Overbetuwe gościła we wrześniu reprezentację Polski w piłce siatkowej kobiet. Przez tydzień, od 19 września, wraz z klubami siatkarskimi z naszej gminy zorganizowano wiele atrakcji. W środę rano 21 września polską drużynę kobiet podjęli w Driel radny Wijnte Hol i prezes Fundacji Driel-Polska Arno Baltussen. Podczas krótkiej prezentacji w Centrum Informacyjnym opowiedziano o ważnej roli, jaką Polacy odegrali w operacji Market Garden podczas II wojny światowej. Następnie na każdą zawodniczkę czekał upominek w postaci kosza z jabłkami Elstar, flagą Airborne Driel oraz materiałami promocyjnymi. W piątek wieczorem 23 września licznie zgromadzeni wolontariusze oglądali na rozśpiewanym stadionie Gelredome w Arnhem mecz siatkarek z Polski i Chorwacji. Zwycięstwo przypadło Polkom!

Pokaz filmu Powstanie Warszawskie
W piątkowy wieczór 7 października nasza fundacja we współpracy z portalem Polen in Beeld zorganizowała pierwszy w Holandii pokaz filmu Powstanie Warszawskie. Film opowiada praktycznie nieznaną w Holandii historię o ważnym wydarzeniu, które miało miejsce podczas II wojny światowej.

W prelekcji przed pokazem filmu naszkicowano trudną sytuację geopolityczną Polski od pierwszego dnia wojny, 1 września 1939 roku. We wprowadzeniu nawiązano również do historii lokalnej. Zamiarem Generała Sosabowskiego było przerzucenie spadochroniarzy samolotami bezpośrednio do Polski, by tam walczyli o wolność ojczyzny.

Film prezentuje dokumentalne materiały archiwalne z powstania. Rozpoczęło się ono 1 sierpnia 1944 roku i miało stanowić część ogólnokrajowego zrywu wyzwoleńczego. Przez 63 dni, do 2 października 1944 roku, powstańcy stawiali opór siłom niemieckim i jednostkom dowodzonym przez Niemców.

Jeden z widzów podsumował: „Prelekcja pozytywnie mnie zaskoczyła. Taki klarowny wstęp pozwolił mi lepiej zrozumieć film”.
W naszych planach jest zorganizowanie w 2023 roku powtórki tego wieczoru. Poinformujemy Państwa o tym z odpowiednim wyprzedzeniem za pośrednictwem poczty elektronicznej i – oczywiście – naszej strony internetowej.

Wykład o generale Stanisławie Sosabowskim prawnuka generała, profesora Hala Sosabowskiego.
W ramach współpracy naszej fundacji z Airborne Museum oraz Ambasadą RP w dniach 9–11 grudnia odbyły się trzy wykłady profesora Hala Sosabowskiego. Jest on prawnukiem generała Stanisława Sosabowskiego i jako ambasador rodziny nakreślił losy swojego pradziadka. W ramach wykładów opowiedział słuchaczom o życiu generała, działaniach polskiej Brygady Spadochronowej i jej udziale w operacji Market Garden. Wiele uwagi poświęcił formowaniu i szkoleniu brygady w Szkocji. Omówił też lata powojenne i zwrócenie honoru Polakom.

Hal Sosabowski opowiedział również historię swojego dziadka, syna generała – dr. Stana Sosabowskiego, jego niezwykłej kariery wojskowej i o tym, jak Stan Sosabowski został ranny w Powstaniu Warszawskim. Wszystko to zaprezentował z wyjątkowej, osobistej perspektywy z wykorzystaniem rodzinnych fotografii i zaskakujących anegdot.

Postępy w digitalizacji archiwum
W poprzednich biuletynach informowaliśmy o naszym projekcie cyfryzacji archiwum fundacji. Wiosną ubiegłego roku zrobiliśmy pierwszy krok w tym kierunku i wraz z wolontariuszami i uczniami szkół przeprowadziliśmy digitalizację części dokumentów. Następnie dokonaliśmy ewaluacji i zasięgnęliśmy porady archiwisty. Zasugerował, by rozróżnić dwa rodzaje dokumentów:

• Dokumenty bezpośrednio związane z działalnością fundacji na przestrzeni lat;
• Inne dokumenty o historycznej wartości, które pokazują pracę fundacji i jej rolę oraz dotyczą naszych polskich wyzwolicieli.

Zalecenie archiwisty brzmiało, aby bardzo krytycznie spojrzeć na to, co powinno zostać zachowane.
Kierując się tym zaleceniem, zamierzamy zmodyfikować naszą metodę pracy i – na przykład – odpowiednio segregować wszystkie materiały. Naszą pracę będziemy kontynuować po Nowym Roku.

Polskie odznaczenie Pro Patria – „Stawanie w obronie wolności jest aktualne każdego dnia”
W 2018 roku generał Sosabowski został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Orderem Orła Białego. Hal Sosabowski odebrał wówczas to wysokie odznaczenie w obecności trojga swoich dzieci i brata ciotecznego, Jeremiego Sosabowskiego.

https://bit.ly/3PNWOpW 

Na początku tego roku rodzina Sosabowskich zdecydowała, że odda Order Orła Białego w depozyt muzeum 6. Brygady Powietrznodesantowej w Krakowie. Uroczyste przekazanie orderu odbyło się w piątek 16 grudnia w muzeum na terenie garnizonu 6. Brygady Powietrznodesantowej.

Muzeum oddano w depozyt również Order Brązowego Lwa, który jest także własnością rodziny. Obie nagrody podkreślają związek 6. Brygady Powietrznodesantowej z jej patronem, generałem Sosabowskim.

Do udziału w tym wydarzeniu zaproszono Fundację Driel-Polska. Po przekazaniu orderu z inicjatywy dowódcy 6. Brygady Powietrznodesantowej płk. M. Strzeleckiego nastąpiło przyznanie medalu Pro Patria Fundacji Driel-Polen.

Płk Strzelecki, który od lipca 2022 roku piastuje funkcję dowódcy 6. Brygady, w tym roku po raz pierwszy uczestniczył w uroczystościach upamiętniających Polaków w Driel. Serdeczne relacje Driel i Polski oraz inne aspekty, w tym barwy miejscowego klubu piłkarskiego – kolory polskiej flagi – wywarły na nim duże wrażenie.

Pro Patria Medal (Poland) – https://bit.ly/3VbT6Hr

Medal Pro Patria wręczył prezesowi Fundacji Driel-Polska Arno Baltussenowi minister J.J. Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W swoim przemówieniu podkreślił, że nagroda ta jest nie tylko wyrazem uznania dla pracy fundacji, ale także dla wszystkich wolontariuszy, którzy co roku ją wspierają.

Plany na rok 2023

Obchody rocznicowe w Driel planujemy na sobotę 16 września 2023 roku o godzinie 15.00.

Życzymy Państwu Wesołych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego, a przede wszystkim zdrowego 2023 roku!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stichting Driel-Polen, Kerkstraat 27, 6665 CE Driel info@driel-polen.nl www.driel-polen.nl Bankrekeningnr. NL67 RABO 0315 1131 46 (BIC: RABONL2U) ANBI : 814279272